Երբ խօսքը կը վերաբերի պսակաձեւ ժահրին դէմ մշակուած պատուաստներու արդիւնաւէտութեան մասին, ապա ընդհանրապէս կը նշուին բարձր տոկոսներ, որոնք շատ ալ հասկնալի չեն:
Ինչպէ՞ս կը ճշդեն պատուաստին արդիւնաւէտութեան տոկոսը
Երբ կ՚ըսուի, որ պատուաստը որոշ տոկոսով արդիւնաւէտ է Covid 19-ի դէմ, կը նշանակէ, որ անիկա նոյն համեմատութեամբ կը նուազեցնէ վարակուելու վտանգը՝ հիմնուելով կամաւորներու վրայ կատարուած փորձարկումներու արդիւնքներուն վրայ: Երբ տասնեակ հազարաւոր կամաւորներ կը մասնակցին փորձարկումին, անոնց մէկ մասը կը ստանայ իսկական պատուաստը, իսկ ուրիշ մաս մը՝ placebo (սուտ պատուաստ): Փորձին ընթացքին, բոլորը կը շարունակեն իրենց բնական կեանքը: Ոմանք այդ միջոցին կը վարակուին COVID19-ով: Եթէ պատուաստը արդիւնաւէտ է, վարակուած անձերու թիւը նուազ պիտի ըլլայ իսկական պատուաստը ստացած մասնակիցներուն մօտ: Յստակացնելու համար, կարելի է օրինակ առնել Sputnik-V ռուսական պատուաստը, որուն արդիւնքները հրապարակուեցան 2 Փետրուարին, Lancet բժշկական պարբերականի հարթակին վրայ: Արդիւնքները ցոյց կու տան, որ պատուաստը 91,6%-ով արդիւնաւէտ է ախտանշաններով արտայայտուող COVID 19-ին դէմ: Ռուս հետազօտողները այս տոկոսին յանգած են, որովհետեւ պատուաստի երկու բաժին (երեք շաբաթուան տարբերութեամբ) ստացած 14,900 կամաւորներուն 16-ը COVID 19 վարակումի դրական արդիւնք տուած է, մինչդեռ placebo (սուտ) պատուաստ ստացած 4,900 կամաւորներուն՝ 62-ը:
Ցարդ, արդիւնաւէտութեան տոկոսային ամէնէն բարձր համեմատութիւնները ունին Pfizer-BioNtech եւ Moderna ընկերութիւններու արտադրուած երկու պատուաստները, որոնք կ՚օգտագործեն RNA արհեստագիտութիւնը: Անոնք յաջորդաբար 95% եւ 94.1% տոկոսներով արդիւնաւէտ կը նկատուին:
Որո՞նք են չափանիշները
Բայց եւ այնպէս, պատուաստներու արդիւնաւէտութիւնը հաստատուած վերջնական թիւ մը չէ եւ կախեալ է քանի մը տուեալներէ, ներառեալ՝ տալու ձեւը: Օրինակ, AstraZeneca-ն եւ գործընկերը՝ Oxford-ը կ՚ըսեն, որ իրենց պատուաստին արդիւնաւէտութիւնը մեծ չափով կը տարուբերի բաղդատած ներարկումներուն միջեւ տրուած ժամանակամիջոցին: Յիշեալ ընկերութիւններուն պատկանող հետազօտողներ կը նշեն 1 Փետրուարին հրապարակուած ուսումնասիրութեան մը մէջ, թէ «կամաւորներուն մօտ արդիւնաւէտութիւնը կը կազմէր 82,4%, երբ առաջին եւ երկրորդ ներարկումին միջեւ կը ձգուէր 12 շաբաթ կամ աւելի ժամանակ, մինչ անիկա կ՚իջնէր 54,9%-ի՝ 6 շաբաթուան ժամանակամիջոցի պարագային»: Անոնք այս արդիւնքները կը յայտարարէին հիմնուելով կամաւորներու ենթախումբերու վրայ: Իր կարգին, արտօնելով անոր գործածութիւնը, Դեղերու Եւրոպական Գործակալութիւնը 29 Յունուարին կ՚որդեգրէր «շուրջ 60% արդիւնաւէտութիւնը» (երկու ներարկումներուն միջեւ 4-էն 12 շաբաթ ընդմիջումով):
Տակաւին, արդիւնաւէտութիւնը կախեալ է զայն չափելու համար որդեգրուած օրինաչափութենէն: Օրինակ, երբ 29 Յունուարին, Johnson & Johnson ընկերութիւնը կը յայտարարէր, որ իր պատուաստը ընդհանուր առմամբ արդիւնաւէտ է 66% տոկոսով, անդին անոր մասնագէտները կը պնդէին, որ այս արդիւնաւէտութիւնը կը բարձրանայ 85%-ի, երբ կը կենդրոնանաք ծանր ախտանշաններով պսակաձեւ ժահրի հիւանդութեան կանխարգիլման վրայ:
Վերջապէս, որոշ գիտնականներ հարց կու տան, թէ արդեօք է կարելի՞ է բարձրացնել պատուաստումի արդիւնաւէտութիւնը՝ օգտագործելով այլ ընկերութիւններու պատուաստներ՝ նոյն պատուաստը երկու անգամով ներարկելու փոխարէն:
Oxford համալսարանը արդէն ձեռնարկած է նման ուսումնասիրութեան, որուն կը մասնակցին 50 տարեկանէ վեր 820 կամաւորներ՝ այս վարկածը Pfizer-BioNTech եւ AstraZeneca պատուաստներով ստուգելու համար: