Ամորձիգներու քաղցկեղը ամենէն տարածուած պինդ ուռուցքն է, որ կ՛ախտահարէ 15էն 35 տարեկան տղամարդիկ։ Կարեւոր է գիտնալ, որ այս քաղցկեղը կ՛ազդէ ծնունդով արական սեռով պայմանաւորուած մարդոց 1-2 առ հարիւրին վրայ ամբողջ աշխարհի տարածքին: Միացեալ Նահանգներու մէջ գնահատուած է, որ ամորձիգներու քաղցկեղի աւելի քան 9,000 նոր պարագայ կ՛արձանագրուի իւրաքանչիւր տարի։
Ի՞նչ է ամորձիգներու քաղցկեղը
Ամորձիգներու քաղցկեղը կը պատահի ամորձիգներուն մէջ: Այս քաղցկեղին ամենէն հասարակ տեսակը սաղմնային բջիջներու (երբ այս բջիջները առանց վերահսկողութեան կ՛աճին) ուռուցքն է:
Ո՞վ ամորձիգներու քաղցկեղի վտանգին ենթակայ է
Ամորձիգներ ունեցող ոեւէ մէկը ամորձիգներու քաղցկեղի վտանգին տակ է: Գործօններ, որոնք կրնան բարձրացնել ամորձիգներու քաղցկեղի յառաջացման վտանգը, կը ներառեն.
- Ամորձապարկին (մորթէ պարկ, որ կ՛ընդգրկէ եւ կը պահպանէ ամորձիգները) մէջ չիջած ամորձիգ, որ կը կոչուի «քրիփթորքիտիզմ»
- Ամորձիգներու քաղցկեղի ընտանեկան պատմութիւն
- Նախապէս ամորձիգներու քաղցկեղ ունենալը
- «Քլայնֆելթըր»ի (ժառանգական պարագայ, ուր տղամարդը կը ծնի յաւելեալ «X քրոմոզոմ»ով՝ յանգեցնելով ժառանգական «XXY մէյքափ»ի XY-ի փոխարէն) համախտանիշի առկայութիւն
- «Կոնատային տիսճենըսիզ»-ի պատմութիւն, որ կը նշանակէ թէ ամորձիգները պատշաճ ձեւով կազմաւորուած չեն։
Ամորձիգներու քաղցկեղի վտանգը կրնայ յառաջանալ նաեւ ցեղային եւ էթնիք պատկանելիութենէն։ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու մէջ ամորձիգներու քաղցկեղը չորս անգամ աւելի տարածուած է ճերմակներու քան սեւերու մօտ։
Ի՞նչ ախտանշաններ կապուած են ամորձիգներու քաղցկեղի հետ
Մարդոց մեծամասնութեան համար ամորձիգներու քաղցկեղը կը դրսեւորուի որպէս ցաւազուրկ զանգուած, գունդ, կամ ուռեցք ամորձապարկերուն մէջ։
Ամորձիգներու քաղցկեղի ախտանշաններ կը ներառեն․
- Ցաւազուրկ զանգուած կամ ուռեցք ամորձիգին մէջ
- Թեթեւ բայց շարունակական ցաւ կամ ծանրութեան զգացում որովայնի ստորին բաժնին, ամորձապարկին, կամ ստորին մարսողական համակարգի բաժիններուն մէջ
- Ցաւ ամորձապարկին կամ ամորձիգին մէջ
- Ամորձիգի զգացողութեան փոփոխութիւն
Եթէ ամորձիգի քաղցկեղը տարածուած է կամ «մեթազթազ» եղած է, անիկա կրնայ դրսեւորուիլ այլ ախտանշաններով։
Ի՞նչ պէտք է ընեմ, եթէ ամորձապարկիս մէջ ուռուցք կամ ուռեցք գոյութիւն ունի
Երբ նկատէք նոր գոյացութիւն կամ ուռեցք ձեր ամորձապարկին մէջ, կարեւոր է այցելել բժշկական մարզի մասնագէտի մը։
Մասնագէտը կը կատարէ ամորձիգներու հետազօտութիւն: Այս հետազօտութեան ընթացքին, անոնք կը ստուգեն առնանդամը եւ ամորձիգները: Այնուհետեւ, կ՛օգտագործեն ձեռնոցներ (ձեռքերով)՝ ամորձիգները ստուգելու համար որեւէ գոյացութեան, բշտիկներու կամ ուռեցքներու համար:
Եթէ մասնագէտը նկատէ գունդ կամ ուռեցք ամորձապարկին մէջ, ան կրնան պահանջել.
- Ամորձիգներու ուլթրաձայնային հետազօտութիւն (ձայնային ալիքներ օգտագործելով` ամորձիգներուն եւ արեան հոսքի պատկերներ ունենալ)
- Արեան քննութիւններ քաղցկեղի նշաններ ստուգելու համար
- Մէզի քննութիւն՝ սեռային ճամբով փոխանցուող վարակներու առկայութիւնը ստուգելու համար
Ի՞նչ կը պատահի եթէ ունիմ ամորձիգներու քաղցկեղ
Որեւէ քաղցկեղի ախտորոշումը ինքնին մարտահրաւէր է։ Ամորձիգներու քաղցկեղը բուժելի է։ Փաստօրէն, բուժումի միջոցով, այս քաղցկեղով ախտորոշուած մարդոց աւելի քան 95 առ հարիւրը, կը գոյատեւէ ախտորոշումէն հինգ տարի ետք:
Եթէ ունիք ամորձիգներու քաղցկեղ, առողջապահութեան մարզի մասնագէտը կ՛աշխատի քաղցկեղի միւս մասնագէտներու (կամ ուռուցքաբաններու) եւ «իւրոլոճիսթ»ի (վիրաբոյժ, որ մասնագիտացած է միզուղիներու եւ տղամարդոց վերարտադրողական համակարգերուն մէջ) խումբին հետ՝ բուժումի հասնելու համար: Անոնք նաեւ կը պահանջեն քանի մը քննութիւններ եւս, այդ շարքին՝
- Արեան քննութիւններ
- Պատկերային հետազօտութիւններ (օրինակ՝ կրծքավանդակի x-ray եւ կոնքի ու որովայնի պատկեր) բացայայտելու համար, թէ արդեօք քաղցկեղը տարածուա՞ծ է, թէ՝ ո՞չ։
Ինչպէ՞ս կը բուժուի ամորձիգներու քաղցկեղը
Ամորձիգներու քաղցկեղի բուժումը կախեալ է քաղցկեղին տեսակէն եւ ծանրութենէն։ Բուժումը միշտ կը ներառէ «օրքիէքթոմի» (որ կը նշանակէ ախտահարուած ամորձիգի վիրահատական հեռացում)։ Այս կ՛օգնէ հաստատելու ախտորոշումը եւ հեռացնելու քաղցկեղը։ Կախեալ ըլլալով ամորձիգներու քաղցկեղի տեսակէն եւ ծանրութենէն՝ կրնաք նաեւ «քիմոթերափի»-ի եւ/կամ ճառագայթային «թերափի»-ի ենթարկուիլ:
Կարեւոր է խօսիլ ձեր բժշկական խումբին հետ պտղաբերութեան վրայ եղած ազդեցութեան մասին (ապագային կենսաբանական զաւակներ ունենալու ունակութեան վերաբերեալ): Այս կրնայ ներառել քննարկում՝ սերմի «պէնքինկ»-ի շուրջ (ձեր սերմի պահպանումը ապահովելու համար):
Կարեւոր է նաեւ աջակցութիւն գտնելը: Որոշ մարդիկ աջակցութիւն կը գտնեն ընտանիքի եւ ընկերներու, իրենց բժշկական խումբին, արհեստավարժ «թերափիսթ»-ի եւ/կամ ամորձիգներու քաղցկեղով ախտահարուած մարդոց աջակից խումբի հետ:
Ի՞նչ կրնամ ընել ամորձիգներու քաղցկեղը կանխելու համար
Թէեւ ամորձիգներու քաղցկեղը կանխելու որեւէ միջոց չկայ, դուք կրնաք կատարել ամորձիգներու ինքնազննում, որպէսզի վաղաժամ յայտնաբերէք զայն: Ամորձիգներու հետազօտութիւնները պէտք է կատարուին առանձնայատուկ տարածքի մէջ։ Կարգ մը մարդիկ կը սիրեն քննութիւնը կատարել լոգանքի ժամանակ, իսկ ուրիշներ օգտակար կը գտնեն կատարել հայելիի առջեւ:
Թէեւ չկայ առաջարկութիւն այն մասին, թէ որքան յաճախականութեամբ պէտք է կատարել ամորձիգներու ինքնազննումը, սկսեցէք ամէն ամիս քննութիւն կատարել՝ սովորութիւն ձեռք ձգելու համար:
Ամորձիգներու ինքնազննում կատարելու համար,
- Նայեցէ՛ք ձեր ամորձապարկին։ Ստուգեցէ՛ք թէ արդեօք որեւէ ուռեցք կը նկատէ՞ք ամորձապարկին մէջ։
- Հետազօտեցէ՛ք իւրաքանչիւր ամորձիգ: Օգտագործեցէ՛ք երկու ձեռքերը եւ ձեր բթամատը դրէք ամորձիգին վերեւ, իսկ ցուցամատն ու միջնամատերը՝ ներքեւ: Մեղմօրէն դարձուցէք ամորձիգը ձեր մատներու արանքով եւ ստուգեցէք որեւէ ցցուածքի մասին:
Եթէ ձեր ամորձիգին մէջ կը նկատէք նոր, կարծր ցցուածք կամ ուռեցք, պէտք է կապ հաստատէք ձեր մասնագէտին՝ ժամադրութիւն նշանակելու համար։
