ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ «Հայկական հիւանդութիւն» (Armenian disease) կոչումը ոչ գիտական է: Այսպէս կոչուած է հայերու կողմէ, որովհետեւ ան յաճախակի երեւոյթ մըն է հայերուն մէջ: Կը կարծուի, որ հայերուն 0.2-1.5 տոկոսը ունի այս հիւանդութիւնը: «Հայկական հիւանդութեան» բժշկական, գիտական անուանակոչումը հետեւեալն է՝ «միջերկրածովեան ընտանեկան տենդ» (mediterranian familial fever) կամ «պարբերական տենդ» (Periodic disease): Այս գրութեան մէջ շարունակ պիտի…
ՏՈՔԹ. ԷՏԻ ՐԱԳՈՒՊԵԱՆ Տարբեր տեսակի ուտելիքներ դարերու ընթացքին մեծ տառապանք պատճառած են շատերու: Ոմանց տառապանքը հետեւանք է այն միջավայրին, ուր մարդիկ ապրած են, մինչդեռ այլոց՝ զուտ ժառանգական: Ուտելիքի հետեւանքով յառաջացած երեք հիմնական հիւանդութիւններն են` ալերժին, ինքնաախտամերժութիւնը («autoimmunity») եւ անհանդուրժողականութիւնը («intolerance»). Ալերժի. ուտելիքի ալերժին վտանգաւոր երեւոյթ մըն է, որովհետեւ երբ շարժի, մահը երկվայրկեաններու հարց կը…
Քաղցրահամ պտուղներու շարքին թուզը առաջնակարգ տեղ կը գրաւէ՝ սնուցիչ ու բուժիչ իր բացառիկ յատկութիւններով։ Առաւելաբար ճոխ է շաքարի իր պաշարը (30-40%)։ Այս մարզին մէջ խաղողը միայն կրնայ մրցիլ անոր հետ։ Իսկ շաքարը, ինչպէս յայտնի է, աղբիւր է մեր մարմնի անհրաժեշտ ջերմուժին, որ կ’ապահովէ մեր հիւսկէններուն եւ մկաններուն կեանքն ու աշխատանքը։ Բացի շաքարէն՝ թուզը հարուստ է…
E կենսանիւթը այլապէս կոչուած է նաեւ ամլութեան կենսանիւթ: Քանի մը տասնեակ տարիներ առաջ, Իվընզ եւ Պիշոփ գիտնականները, 1922-էն մինչեւ 1936 բազմաթիւ փորձերէ յետոյ, կը հաստատեն, որ եթէ յղի մուկերու տրուէր մասնաւոր սնունդ մը՝ զուրկ բոլորովին E կենսանիւթէն, անոնք ենթակայ կ’ըլլային վիժումի: Փաստուեցաւ նաեւ, որ անոր պակասը երբեմն պատճառ կը դառնար ամլութեան: Փորձերը յամառ կերպով կը…
Քաղցկեղը վտանգաւոր հիւանդութիւն մըն է, որ կ’առաջացնէ չարորակ բջիջներու անվերահսկելի բաժանումներ: Քաղցկեղը կրնայ ախտահարել մարմնին գրեթէ որեւէ մասը, իսկ ախտանշանները կ’արտայայտուին տարբեր ձեւերով: Անոնց կանուխ յայտնաբերումը շատ կարեւոր է, քանի որ ուռը, որպէս կանոն, յաջողութեամբ կը բուժուի առաջին փուլերուն: Ըստ Սան Ֆրանսիսքոյի Քալիֆորնիա Համալսարանի (UCSF) տուեալներուն, կան քաղցկեղի չորս ախտանշաններ, որոնք կրնան կապուած ըլլալ առողջական…
Կրծքավանդակի ցաւը կրնայ կապուած ըլլալ սրտանօթային հիւանդութիւններու, բայց միշտ չէ, որ ան լուրջ հիւանդութեան ազդանշան կրնայ ըլլալ: Նոյնիսկ եթէ կրծքավանդակի ցաւը զօրաւոր է, ան կրնայ կապուած ըլլալ այնպիսի վիճակներու, որոնք լուրջ սպառնալիք չեն ներկայացներ: Մասնաւորապէս, ան կրնայ տեղի ունենալ սթրեսի, տագնապայնութեան եւ երկարատեւ ջղային խախտումներու հետ: Ինչպէ՞ս գիտնալ, որ կրծքավանդակի ցաւը վտանգաւոր է…
Բորբոսով ուտելիքները, մասնաւորապէս հացը, վտանգաւոր են երեխաներու, յղիներու եւ տկար ախտամերժութիւն ունեցող մարդոց համար: «The Sun»-ի համաձայն, ուտեստեղէնի անվտանգութեան ծառայութեան մասնագէտները եւ Միացեալ Նահանգներու գիւղատնտեսութեան նախարարութեան տեսչութիւնները կը զգուշացեն բորբոսած ուտեստեղէնի մահացու վտանգէն: Անոնք խորհուրդ կու տան թափելու ամբողջ հացը, այլ ոչ միայն կտրել բորբոսած հատուածները: Ի տարբերութիւն մանրէներու` բորբոսասունկերը կազմուած են անզէն աչքով տեսանելի…
Վարունգի գործածութիւնը կ’օգնէ առողջութեան բարելաւման, կը հաւաստիացնէ Տոքթ. Ժոնա Պուրտէոս «Eat this, Not that!» կայքէջին մէջ։ Առողջական ո՞ր հարցերուն համար օգտակար է վարունգը։ Վարունգը կը պահպանէ ոսկորներու առողջութիւնը Վարունգը յատկապէս օգտակար է հասուն կիներուն եւ տարեց այրերուն, որոնք դէմ յանդիման կը գտնուին ոսկրային հիւսուածքներու մաշումի, օսթէոբորոզի եւ ոսկորներու փխրունութեան հարցերու, որոնց հետեւանքով անոնք ոսկորներու…
1- Յղութեան շրջանին կանոնաւորաբար այցելել առողջապահական հաստատութիւն մը. – Առնուազն չորս անգամ նախածննդեան այցելութիւն կատարել բժիշկին: – Ձեր բժիշկին հարցնել, թէ ե՞րբ անհրաժեշտ է նախածննդեան հսկողութեան նպատակով այցելութիւն կատարել: – Տեղեակ ըլլալ յղութեան վտանգաւոր նշաններուն մասին, ինչպէս՝ արիւնահոսութիւնը, բարձր ջերմը, ձեռքերու եւ ոտքերու այտուցը եւ տեսողութեան վատթարացումը։ – Անպայման ուղեկցիլ յղի կնոջ՝ բժիշկին տուած անոր…
Հարցազրոյց՝ ՏՆՕՐԷՆ ՎԱՀԷ ԳԱՄՊՈՒՐԵԱՆ-ի հետ 2023 տարին կը զուգադիպի Ազունիէի Ազգային Բուժարանի հիմնադրութեան 100-ամեակին: Բուժարանի խնամակալութիւնն ու տնօրէնութիւնը շուտով կը յայտարարեն այս առիթին նուիրուած նախաձեռնութիւններու ծրագիր մը: Անոր պատմութեան, առաքելութեան եւ աշխատանքներուն մասին տեղեկութիւններ փոխանցելու նպատակով, «Զգոյշ» հետեւեալ հարցազրոյցը ունեցաւ Բուժարանի տնօրէն Վահէ Գամպուրեանի հետ: «ԶԳՈՅՇ».- Ե՞րբ հիմնուած է Ազունիէի…